Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2009).Δύο μεταλλάξεις που παρατηρούνται σε ένα γονίδιο, κοινό σε ανθρώπους και χιμπατζήδες, ίσως αποτελούν την απάντηση στην ερώτηση γιατί ο άνθρωπος διαθέτει την ικανότητα του λόγου, ενώ τα μεγάλα πρωτεύοντα, όπως ο χιμπατζής, μπορούν να παράγουν μόνο κάποιους ήχους.
Τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας ίσως βοηθήσουν στην εξεύρεση νέων φαρμάκων για ανίατες έως σήμερα ασθένειες, που διαταράσσουν τον λόγο, όπως είναι η σχιζοφρένεια και ο αυτισμός. Πριν από δέκα χρόνια, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα μέλη μιας οικογένειας έπασχαν από μια σπάνια κληρονομική διαταραχή του λόγου. Ολοι διέθεταν μια μετάλλαξη στο γονίδιο που ονομαζόταν FOXP2.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν στη συνέχεια ότι ασθενείς που είχαν κάποια άλλη διαταραχή του λόγου, αναπτυξιακή δυσφασία, επίσης διέθεταν μεταλλάξεις στο ίδιο γονίδιο. Βιολόγοι που μελετούσαν το γονίδιο FOXP2 στον χιμπατζή, τον πλησιέστερο από εξελικτικής απόψεως συγγενή του ανθρώπου, διαπίστωσαν ότι μόνο δύο από τα εκατοντάδες αμινοξέα της πρωτεΐνης που παράγεται από το γονίδιο διέφεραν στα δύο είδη.
Θα μπορούσε αυτή η μικρή γενετική ποικιλομορφία να είναι το κλειδί που επιτρέπει στον άνθρωπο να αναπτύξει την ικανότητα του λόγου, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα ζώα. Κάποιοι ειδικοί υπέδειξαν ότι το συγκεκριμένο ζευγάρι αμινοξέων αποτελούσε απόδειξη της ταχείας εξέλιξης του ανθρώπου, και σε αυτό ακριβώς οφειλόταν η ικανότητα του λόγου.
Αλλοι, αντιθέτως, υποστήριξαν ότι τα αμινοξέα αυτά δεν είχαν καμιά σχέση με την ικανότητά μας να μιλάμε. Ο καθηγητής Ντάνιελ Γκέσγουιντ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια σχεδίασε και πραγματοποίησε τα πρώτα πειράματα σύγκρισης του FOXP2 που διέθεταν οι χιμπατζήδες με την εξελιγμένη ποικίλη μορφή που διαθέτουν οι άνθρωποι. Τα εργαστηριακά τεστ επικεντρώθηκαν στη γενετική έκφραση, τη διαδικασία κατά την οποία ένα γονίδιο του γενετικού μας κώδικα ευθύνεται για την παραγωγή ορισμένων πρωτεϊνών.
Επίσης, οι ερευνητές μελέτησαν το ενδεχόμενο το FΟΧP2 να διαθέτει την ικανότητα να ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί άλλα γονίδια. «Διαπιστώσαμε ότι το FOXP2 δρα κατά τρόπο, ώστε ορισμένα γονίδια να δραστηριοποιούνται διαφορετικά στον άνθρωπο από ό,τι στον χιμπατζή» εξηγεί ο Γκέσγουιντ.
Στον άνθρωπο, το γονίδιο πυροδοτεί μεταβολές στις περιοχές του φλοιού του εγκεφάλου που ελέγχουν τις ανώτερες διανοητικές λειτουργίες και τη γλώσσα, ενώ, παραδόξως, επηρέαζε και ένα άλλο τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τις γνωσιακές διαδικασίες και τον συντονισμό των κινήσεων. «Πιστεύουμε ότι το FOXΡ2 (στον άνθρωπο) ελέγχει και τους μηχανισμούς της εκφοράς λόγου σε όλα τα επίπεδα», εξήγησε ο Γκέσγουιντ.
Τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας ίσως βοηθήσουν στην εξεύρεση νέων φαρμάκων για ανίατες έως σήμερα ασθένειες, που διαταράσσουν τον λόγο, όπως είναι η σχιζοφρένεια και ο αυτισμός. Πριν από δέκα χρόνια, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα μέλη μιας οικογένειας έπασχαν από μια σπάνια κληρονομική διαταραχή του λόγου. Ολοι διέθεταν μια μετάλλαξη στο γονίδιο που ονομαζόταν FOXP2.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν στη συνέχεια ότι ασθενείς που είχαν κάποια άλλη διαταραχή του λόγου, αναπτυξιακή δυσφασία, επίσης διέθεταν μεταλλάξεις στο ίδιο γονίδιο. Βιολόγοι που μελετούσαν το γονίδιο FOXP2 στον χιμπατζή, τον πλησιέστερο από εξελικτικής απόψεως συγγενή του ανθρώπου, διαπίστωσαν ότι μόνο δύο από τα εκατοντάδες αμινοξέα της πρωτεΐνης που παράγεται από το γονίδιο διέφεραν στα δύο είδη.
Θα μπορούσε αυτή η μικρή γενετική ποικιλομορφία να είναι το κλειδί που επιτρέπει στον άνθρωπο να αναπτύξει την ικανότητα του λόγου, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα ζώα. Κάποιοι ειδικοί υπέδειξαν ότι το συγκεκριμένο ζευγάρι αμινοξέων αποτελούσε απόδειξη της ταχείας εξέλιξης του ανθρώπου, και σε αυτό ακριβώς οφειλόταν η ικανότητα του λόγου.
Αλλοι, αντιθέτως, υποστήριξαν ότι τα αμινοξέα αυτά δεν είχαν καμιά σχέση με την ικανότητά μας να μιλάμε. Ο καθηγητής Ντάνιελ Γκέσγουιντ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια σχεδίασε και πραγματοποίησε τα πρώτα πειράματα σύγκρισης του FOXP2 που διέθεταν οι χιμπατζήδες με την εξελιγμένη ποικίλη μορφή που διαθέτουν οι άνθρωποι. Τα εργαστηριακά τεστ επικεντρώθηκαν στη γενετική έκφραση, τη διαδικασία κατά την οποία ένα γονίδιο του γενετικού μας κώδικα ευθύνεται για την παραγωγή ορισμένων πρωτεϊνών.
Επίσης, οι ερευνητές μελέτησαν το ενδεχόμενο το FΟΧP2 να διαθέτει την ικανότητα να ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί άλλα γονίδια. «Διαπιστώσαμε ότι το FOXP2 δρα κατά τρόπο, ώστε ορισμένα γονίδια να δραστηριοποιούνται διαφορετικά στον άνθρωπο από ό,τι στον χιμπατζή» εξηγεί ο Γκέσγουιντ.
Στον άνθρωπο, το γονίδιο πυροδοτεί μεταβολές στις περιοχές του φλοιού του εγκεφάλου που ελέγχουν τις ανώτερες διανοητικές λειτουργίες και τη γλώσσα, ενώ, παραδόξως, επηρέαζε και ένα άλλο τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τις γνωσιακές διαδικασίες και τον συντονισμό των κινήσεων. «Πιστεύουμε ότι το FOXΡ2 (στον άνθρωπο) ελέγχει και τους μηχανισμούς της εκφοράς λόγου σε όλα τα επίπεδα», εξήγησε ο Γκέσγουιντ.
