Νέα στοιχεία για ζωή στον Αρη

Νιφάδες χιονιού και ύπαρξη στηλών μεθaνίου εντόπισαν τα εξερευνητικά οχήματα της ΝΑSΑ

Από την εφημερίδα The Guardian, δια μέσου της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (28/01/2009)

Ψηλά στον ουρανό του Aρη χιονίζει πολύ απαλά αυτήν τη στιγμή. Το χιόνι, όμως, δεν στρώνεται στη βραχώδη επιφάνεια του πλανήτη, αλλά εξατμίζεται στην αραιή ατμόσφαιρα, πολύ πριν φθάσει στο έδαφος.

Οι πρώτες νιφάδες χιονιού, σε έναν πλανήτη που θεωρούσαμε μέχρι πρότινος άνυδρο, εντοπίστηκαν μόλις πριν από μερικούς μήνες. Εξερευνητικό όχημα της ΝΑSΑ, που μελετούσε με συσκευή λέιζερ τον ουρανό από τον βόρειο πόλο του Αρη, παρατήρησε τα γνώριμα σημάδια της χιονόπτωσης. Το όχημα, με κωδική ονομασία «Φοίνιξ», μετέδωσε την είδηση χάρη σε ραδιοπομπό, το σήμα του οποίου ελήφθη από δορυφορικό διαστημικό όχημα, προτού φθάσει στη Γη. Το φαινόμενο δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ άλλοτε.

Πλήθος απαντήσεων

Η είδηση για τη χιονόπτωση στον Αρη δεν είναι παρά ένα μικρό τμήμα από τις συναρπαστικές επιστημονικές παρατηρήσεις που έχουν εξασφαλίσει από τον Αρη τα διαστημικά οχήματα που έχουν προσεδαφιστεί σε αυτόν ή ίπτανται σε τροχιά πάνω από την ατμόσφαιρά του. Το σύνολο των στοιχείων αυτών έχει επιτρέψει την ακριβή χαρτογράφηση της επιφάνειας του Κόκκινου Πλανήτη, την προσεκτική μελέτη πετρωμάτων, τη χημική ανάλυση της ατμόσφαιρας και το σκάψιμο του εδάφους.

Ο πλανήτης υποχρεώνει τον άνθρωπο να αναθεωρήσει ριζικά τις αντιλήψεις του για τις γήινες κλίμακες. Αν και ο Αρης έχει μέγεθος μισό από εκείνο της Γης, διαθέτει το υψηλότερο όρος του ηλιακού συστήματος, με κορυφή στα 25.700 μέτρα. Λίγα χιλιόμετρα νότια από τον ισημερινό του πλανήτη βρίσκεται βαθύ γεωλογικό ρήγμα -φαράγγι- βάθους δέκα χιλιομέτρων και μήκους 4.000 χιλιομέτρων.

Αν και η ανθρώπινη φιλοδοξία θα ήθελε αστροναύτες να σκαρφαλώνουν το «όρος Μονς» και να καταδύονται στο φαράγγι «Κοιλάδα των Ναυτικών» (Valles Marineris), μοναδικές επιστημονικές παρατηρήσεις επιτυγχάνονται χάρη στα δύο μικρά εξερευνητικά οχήματα της ΝΑSΑ: το Σπίριτ και το Οπορτιούνιτι. Στις αρχές του μήνα, η ΝΑSΑ γιόρτασε τα πέντε χρόνια από την προσεδάφιση των δύο εξερευνητικών οχημάτων, που αν και ήταν σχεδιασμένα για να επιζήσουν μόλις 90 ημέρες στις σκληρές συνθήκες της επιφάνειας του πλανήτη, συνεχίζουν να στέλνουν επιστημονικά στοιχεία πίσω στη Γη, εκπλήσσοντας τους δημιουργούς τους.

«Λίμνες να εξατμίζονται»

Το Σπίριτ εξερεύνησε έναν κόσμο που δεν θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, ούτε καν ο διάσημος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Τζ. Μπάλαρντ. Το όχημα προσεδαφίσθηκε σε μικρή απόσταση από τους Λόφους Κολούμπια, σε περιοχή που ονομάστηκε «Τέρμα». Πρόκειται για οροπέδιο πλάτους 80 μέτρων, περικυκλωμένο με αποθέματα οπαλίνας. «Αν είχαμε φθάσει εδώ πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, θα βλέπαμε εκρήξεις, ηφαιστειακή δραστηριότητα και ρηχές λίμνες νερού να εξατμίζονται στην αρειανή ατμόσφαιρα», λέει ο Ρέι Αρβιντσον, επιστημονικός συνεργάτης της ομάδας του διαστημικού οχήματος Σπίριτ.

Στην άλλη πλευρά του πλανήτη, το εξερευνητικό όχημα Οπορτιούνιτι βιώνει τη δική του αρειανή περιπέτεια, περιπλανώμενο στην περιοχή της «Μεσημβρινής Πεδιάδας» (Meridianis Planum), αναλύοντας βράχους και μεταδίδοντας εντυπωσιακές εικόνες πίσω στη Γη. Από τα στοιχεία αυτά, η επιστημονική ομάδα του εργαστηρίου της Πασαντίνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Οπορτιούνιτι πέρασε πάνω σε ιζηματώδη πετρώματα, που σχηματίστηκαν στον πυθμένα αρχέγονων λιμνών.

Την περασμένη εβδομάδα, οι ενδείξεις για ύπαρξη ζωής στον Αρη ενισχύθηκαν εκ νέου, μετά την ανακοίνωση επιστημόνων της ΝΑSΑ για την ύπαρξη γιγάντιων στηλών μεθανίου, που πηγάζουν από το υπέδαφος, κοντά στον βόρειο πόλο του Αρη.

«Και παν εμπνέον ζωής εξωλόθρευσεν»...

Tου Παντελη Μπουκαλα  από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2009)

Eχει και το τυχαίο τον τρόπο του να μιλήσει. Με το γύρισμα του χρόνου, ψευτοτακτοποιούσα το αρχείο μου, πλημμελέστατα συντηρούμενο και πριν από τον καιρό του Ιντερνετ και των ψαχτηριών του. Αλλα ζητούσα, λοιπόν, κι άλλο ανασύρθηκε από μια φαρμακερή σύμπτωση: η ακροτελεύτια παράγραφος ενός ρεπορτάζ της «Καθημερινής» για τις πολιτικές εξελίξεις στο Ισραήλ, ακριβώς ένα χρόνο πριν, Πέμπτη, 17 Ιανουαρίου του 2008. Αντιγράφω: «Στο μεταξύ, τρεις ακόμα άμαχοι Παλαιστίνιοι, μεταξύ των οποίων και ένα δεκατριάχρονο αγόρι, σκοτώθηκαν χθες όταν ισραηλινό μαχητικό έπληξε με ρουκέτα όχημα στην πόλη της Γάζας. Στα θύματα συγκαταλέγονται ο πατέρας και ο θείος του παιδιού. Στόχος του ισραηλινού μαχητικού ήταν αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν ένοπλοι της ισλαμικής Τζιχάντ, όμως ο πύραυλος αστόχησε»...

Μια είδηση από το παρελθόν, το κοντινό και το απώτερο, μια είδηση του φονικότατου παρόντος, αλλά, πολύ φοβάμαι, και μια είδηση από το μέλλον, το κοντινό και το απώτερο. Ολες οι κομβικές λέξεις με τις οποίες μπορούμε να αφηγηθούμε συνοπτικά μια ιστορία δεκαετιών, είναι εδώ, στο προ έτους ειδησάριο: «άμαχοι Παλαιστίνιοι», «ισραηλινό μαχητικό», «ο πύραυλος αστόχησε», σκοτωμένο «αγόρι»: η ηλικία του μπορεί να κυμαίνεται από ελάχιστους μήνες έως τα δεκαοχτώ χρόνια· έπειτα το αγόρι ταξινομείται από τους πολεμίους στους μαχητές, άρα στους αυτοδικαίως φονεύσιμους και φονευτέους... Η επανάληψη της «αστοχίας», χρόνια τώρα, με τη σιωπηρή αποδοχή της, έχει φτάσει να παραστήσει σαν φυσικό, απολύτως νόμιμο και αναμφισβήτητο το δικαίωμα στον φόνο. Κι αφού ένας νεκρός είναι ένα τίποτα (ενώ ένας νεκρός και μόνον ένας θα έπρεπε δηλαδή να θεωρείται ίσος με το παν), κάποια στιγμή οι χίλιοι νεκροί, όσοι σκοτώθηκαν στη Γάζα μέσα σε δεκαπέντε μέρες από τα ανελέητα ισραηλινά πυρά, είναι χίλια τίποτε.

Η γενοκτονία δεν είναι ζήτημα αριθμών, ποσότητας, μάζας· επέρχεται όταν στον νου και την ψυχή του πολεμίου αρχίζεις να μετράς σαν πράγμα ή σαν ζώο άλογο. Και δεν συντελείται μόνον όταν θανατώνεται μεγάλο τμήμα ενός πληθυσμού αλλά κι όταν το τμήμα αυτό εμποδίζεται διά των όπλων και διά των τειχών (όπως συμβαίνει στην Παλαιστίνη σε πείσμα δεκάδων καταδικαστικών αποφάσεων του ΟΗΕ) να ζήσει έστω έναν ταπεινότατο βίο, όταν του στερούνται μεθοδικά και σε ανυπόφορο πλάτος χρόνου τα φάρμακα, το νερό, το ψωμί, η δυνατότητά του να κινηθεί, να σπουδάσει, να υπάρξει. Το ερώτημα μιας Παλαιστίνιας, όπως την είδαμε να το συλλαβίζει σε μία από τις λιγοστές σκηνές που επιτρέπουν οι λογοκριτές εισβολείς να καταγραφούν, το ερώτημα «γιατί είναι τόσο φτηνό το αίμα των Παλαιστινίων;» τα λέει όλα με ελάχιστες λέξεις. Και γίνεται σπαρακτικότερο το ερώτημα αυτό γιατί λίγες δεκαετίες πριν το είχαν πει με άλλες λέξεις, αλλά με το ίδιο αμήχανο παράπονο και με τον ίδιο τρόμο, οι Εβραίοι, όταν συνειδητοποίησαν πως οι Γερμανοί τούς μετρούσαν σαν κατσαρίδες, φονεύσιμες και φονευτέες κατσαρίδες, ψυχρά και μαζικά.

Αλλά και το χιλιοτριμμένο δημοσιογραφικό κλισέ «στο μεταξύ» με το οποίο άρχιζε η περσινή ειδησούλα, έχει κι αυτό κάτι να πει: Ενας λαός, ο παλαιστινιακός, αναγκάζεται να ζει επί δεκαετίες αφότου στερήθηκε τα εδάφη του σε κάποιο «μεταξύ», γεωγραφικό, χρονικό, πολιτειακό και υποστασιακό, σε ένα ανασφαλέστατο ενδιάμεσο, σε ένα μεταίχμιο κάτω από το οποίο ανοίγεται άβυσσος. Εχει και δεν έχει πατρίδα, έχει και δεν έχει κράτος, έχει και δεν έχει επίσημη παρουσία στον ΟΗΕ, έχει και δεν έχει δικαιώματα, στοιχειώδη δικαιώματα, έχει και δεν έχει αναγνώριση από τη λεγόμενη διεθνή κοινότητα που, ακόμα κι όταν συγκινείται, δεν διαθέτει ή δεν αναζητεί επιμόνως υλικούς τρόπους για να εκφράσει τη συγκίνηση και τη συμπαράστασή της· ίσως την εμποδίζει ο ενδόμυχος φόβος μήπως κατηγορηθεί για αντισημιτισμό ή και για παραγνώριση του Ολοκαυτώματος. Το Ολοκαύτωμα, ωστόσο, όχι απλώς παραγνωρίζεται αλλά περιφρονείται, απαξιώνεται και εξουθενώνεται ηθικά όταν χρησιμοποιείται ρητά ή διά υπαινιγμών σαν άλλοθι διαρκείας και για οτιδήποτε.

Οσα συμβαίνουν σήμερα στη Γάζα, με την αδυσώπητη επίθεση από στεριά, θάλασσα και αέρα, που στόχος της είναι η ψυχική, πολιτική, ηθική, ενδεχομένως και φυσική εκμηδένιση ενός ολόκληρου λαού, φέρνουν στον νου κάποια άλλα «ειδησάρια» από το πολύ μακρινό παρελθόν, εξίσου ματωμένα, έτσι όπως έχουν καταγραφεί στη Βίβλο. Για την Ιεριχώ και την πτώση της μαθαίναμε βέβαια κι εμείς εδώ, στο δικό μας χριστιανικό σχολείο. Τι μαθαίναμε; Για τον θαυματοποιό Θεό, μπροστά στη μεροληπτικότατα αποκαλυπτόμενη δύναμη του οποίου δεν άντεχαν τείχη και κάστρα. «Συγκεκλεισμένη και ωχυρωμένη» ήταν η Ιεριχώ (η Γάζα πάντως δεν είναι, μάλλον με το μεσολογγίτικο αλωνάκι μοιάζει) αλλά «είπεν Κύριος προς Ιησού» του Ναυή να παρελάσει επί εφτά ημέρες ο στρατός γύρω από τα τείχη, με εφτά ιερείς μπροστά του που θα κρατάνε εφτά κεράτινες σάλπιγγες. «Και τη ημέρα τη εβδόμη εσάλπισαν ταις σάλπιγξιν οι ιερείς· ως δε ήκουσεν ο λαός την φωνήν των σαλπίγγων αλάλαξεν πας ο λαός άμα αλαλαγμώ μεγάλω και ισχυρώ. Και έπεσεν άπαν το τείχος κύκλω, και ανέβη πας ο λαός εις την πόλιν».

Αυτά μαθαίναμε. Για το θαύμα. Για το έγκλημα που ακολούθησε το θαύμα με τις ευλογίες και την καθοδήγηση ενός εθνικοποιημένου Θεού, τίποτα δεν μαθαίναμε, αφού οι δάσκαλοι φρόντιζαν να λογοκρίνουν και τις Γραφές· γεμάτη συγκαλύψεις και παραποιήσεις η ιστορία των ανθρώπων. Δεν μαθαίναμε δηλαδή ότι μόλις έπεσαν τα τείχη «ανεθεμάτισεν αυτήν [την Ιεριχώ] ο Ιησούς και όσα ην εν τη πόλει από ανδρός και έως γυναικός, από νεανίσκου και έως πρεσβύτου και έως μόσχου και υποζυγίου, εν στόματι ρομφαίας». Που πάει να πει, σύμφωνα με την επίσημη μετάφραση της Βιβλικής Εταιρίας: «Καθετί που υπήρχε στην πόλη, άνδρες και γυναίκες, νέοι, γέροι, βόδια, πρόβατα και γαϊδούρια παραδόθηκαν στη σφαγή». Αλλά όπως επίσης ΔΕΝ μαθαίναμε στο σχολείο και στο υποχρεωτικό κατηχητικό, ο αφανισμός αυτός δεν συνέβη άπαξ. Είχε τα προηγούμενά του και τα επόμενά του. Είτε με τον Μωυσή επικεφαλής, όπως διαβάζουμε στους «Αριθμούς» της Βίβλου («και επάταξεν αυτόν Ισραήλ φόνω μαχαίρης και κατεκυρίευσεν της γης αυτού» πληροφορούμαστε για τη μοίρα των Αμορραίων), είτε με τον Ιησού του Ναυή, οι πόλεις όλες, όσες βρέθηκαν στον δρόμο τους, εκθεμελιώθηκαν. Λαχίς, Λιβνά, Μακκηδά, Εγλών, Χεβρών - πόλεις που υπήρξαν, λαοί που υπήρξαν. Ιδού η βιβλική περιγραφή των αλλεπάλληλων σφαγών κατά την επίσημη και πάλι μετάφραση: «Επιτέθηκαν στην πόλη και σκότωσαν όλους τους κατοίκους της και τον βασιλιά της. Επίσης κατέλαβαν όλες τις γύρω πόλεις και σκότωσαν τους κατοίκους τους· δεν άφησαν κανένα να ξεφύγει. [...] Ο Ιησούς κυρίεψε όλη τη χώρα· την ορεινή περιοχή και τις περιοχές του Νότου, την πεδινή περιοχή και τις πλαγιές των βουνών. Εξολόθρευσε όλους τους βασιλιάδες της χώρας. Καθώς και κάθε πλάσμα ζωντανό. Δεν άφησε κανένα να ξεφύγει, όπως τον είχε διατάξει ο Κύριος ο Θεός του Ισραήλ». Κανένα... Και στη γλώσσα των εβδομήκοντα αν το διαβάσουμε, μας κυριεύει η φρίκη: «Και παν εμπνέον ζωής εξωλόθρευσεν, ον τρόπον ενετείλατο Κύριος ο θεός Ισραήλ».

Τίποτε καλό δεν φαίνεται να μας διδάσκει η ιστορία, που πάντως δεν είναι «γονιδιακή», άλλωστε οι σφαγές δεν είναι αποκλειστικότητα κανενός έθνους και καμιάς θρησκείας. Κανένα λαό δεν τον βαραίνουν τα κρίματα των προγόνων του, ακόμα κι αν η συμπεριφορά του τείνει να αποδείξει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν τραγωδία, όχι σαν φάρσα. Για τη σημερινή του στάση και δράση κρίνεται το Ισραήλ. Και καταδικάζεται. Και αυστηρότερα απ' όλους το καταδικάζουν οι γενναίοι πολίτες του που διαδηλώνουν κατά των φονικών επιλογών της ηγεσίας τους αλλά και οι ιερές σκιές του Ολοκαυτώματος.

Δύσμοιρο ελληνικό πανεπιστήμιο

Από τον κ. Ι. Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2009)

Από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία του πρόσφατου (7.1.2009) κυβερνητικού ανασχηματισμού ήταν, χωρίς αμφιβολία, η αντικατάσταση της ηγεσίας του υπουργείου Εθνικής (sic) Παιδείας και (φευ...) Θρησκευμάτων. Ατυχώς, όμως, για την ουσία της υποθέσεως πρόκειται για μια παράσταση που την έχουμε επανειλημμένως παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια και μάλιστα, τολμώ να πω, με καλύτερους πρωταγωνιστές! 

Είναι προφανές ότι η αλλαγή του υπουργού, λίγες μόλις ημέρες μετά τη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό (29.12.2008) και την ανακοίνωση ενάρξεως διαλόγου για αλλαγές (πάλι...) στον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τη στιγμή μάλιστα που παραμένουν, διατηρώντας τις ίδιες αρμοδιότητες, οι δύο υφυπουργοί, αποσκοπεί σε καθαρώς επικοινωνιακούς λόγους και δεν προοιωνίζεται ουσιαστικές μεταβολές. 

Η αλλαγή του υπουργού θα δώσει, ασφαλώς, την ευκαιρία να ζητηθεί εύλογος χρόνος για την ενημέρωσή του και στη συνέχεια να αρχίσει και πάλι «διάλογος» από μηδενική βάση, χωρίς προαπαιτούμενα, tabula rasa, όπως δήλωσε ήδη ο νέος υπουργός μετά την πρώτη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό (13.1.2009). 

Η ανώτατη Παιδεία, όμως, δεν έχει πλέον χρόνο για αναβολές. Η ανώτατη Παιδεία πνέει τα λοίσθια. 

Δεν χάνονται πλέον μόνον εξάμηνα. Χάνονται γενιές ολόκληρες παιδιών μας. Χάνονται αυτές οι ίδιες οι ελπίδες της χώρας μας. 

Η αλλαγή υπουργών και η σύσταση επιτροπών επί επιτροπών, που λειτουργούν συνήθως ως άλλοθι, δείχνει την τρομακτική ένδεια πολιτικής. 

Τα ζητήματα είναι όλα από πολλών ετών γνωστά, έχουν μελετηθεί και ξαναμελετηθεί. Εχουν προταθεί όλες οι δυνατές λύσεις. Τα ίδια θέματα συζητώνται από τη μεταπολίτευση έως σήμερα. 

Από τις ίδιες αυτές στήλες, σε ανύποπτο χρόνο, είχα υποστηρίξει την ανάγκη χαράξεως πολιτικής για την Παιδεία με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή (Το Βήμα της Κυριακής, 15.1.2006, σ. Α 57). Αν κάποια δεν θέλουν, ας μείνουν στο περιθώριο και ας αξιολογηθούν από την κοινωνία. 

Τούτο δεν σημαίνει ούτε οικουμενική κυβέρνηση ούτε συγκυβέρνηση των δύο μεγάλων κομμάτων. Σημαίνει απλώς συμφωνία σε ένα ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα για συγκεκριμένα ζητήματα που θα υλοποιηθεί από το κόμμα που θα βρίσκεται εκάστοτε στην εξουσία και δεν θα κατεδαφίζει ο ένας ό,τι οικοδομεί ο άλλος. 

Είναι κυριολεκτικώς αδιανόητο και συνάμα τραγικό τα κόμματα της πατρίδας μας να μην μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα τόσο μεγάλο και τόσο επείγον ζήτημα. 

Οι ευθύνες, λοιπόν, των κομμάτων και των ηγεσιών τους είναι μεγάλες. Ο επιμερισμός δεν είναι το ζητούμενο. Ασφαλώς τα κόμματα εξουσίας έχουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης. Αυτά θα τα κρίνει η Ιστορία. Τότε, όμως, θα είναι αργά. 

Ευθύνες, διότι δεν βρήκαν τη δύναμη να εξηγήσουν στους πολίτες αυτής της χώρας ότι το Πανεπιστήμιο προσφέρει γνώσεις και όχι επαγγελματική αποκατάσταση. 

Ευθύνες, διότι δεν είχαν την παρρησία να ξεκαθαρίσουν στους φοιτητές ότι εγγράφονται στα Πανεπιστήμια για να αποκτήσουν γνώσεις και όχι για να συν-διοικήσουν τα ιδρύματα. 

Ευθύνες, διότι εγκατέστησαν μέσα στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα παραρτήματα- φυτώρια των κομματικών τους μηχανισμών. 

Ευθύνες, διότι ακρίτως και παραλόγως, μέχρις υπερβολής, πολλαπλασίασαν τα ανώτατα ιδρύματα, υλοποιώντας, διαχρονικά και διακομματικά, ένα πρόγραμμα που μόνο άξονα είχε την ικανοποίηση μικροκομματικών σκοπιμοτήτων. 

Η κίνηση αυτή είχε πολλές και αλυσιδωτές συνέπειες. Οδήγησε, μεταξύ άλλων: 

• στη μείωση των δυνατοτήτων οικονομικής στηρίξεως των ήδη λειτουργούντων πανεπιστημιακών τμημάτων· 
  
• στην επιλογή διδακτικού προσωπικού που δεν θα επιλεγόταν ποτέ στα μεγάλα πανεπιστήμια, πολλές φορές μάλιστα σε θέσεις ανώτερες από εκείνες για τις οποίες τα ίδια πρόσωπα είχαν ήδη κριθεί αλλού ως ακατάλληλα· 
  
• στην αδυναμία σοβαρής αναπροσαρμογής των αποδοχών των μελών του διδακτικού προσωπικού, το οποίο ανέλαβε τη διδασκαλία και των μεταπτυχιακών προγραμμάτων που στο μεταξύ ιδρύθηκαν. 

Το τελευταίο είχε πάλι ως περαιτέρω συνέπειες: 

• την άσκηση επαγγέλματος από τους πανεπιστημιακούς δασκάλους, όσους βεβαίως το επιτρέπει το γνωστικό τους αντικείμενο, πράγμα καταρχήν απολύτως ασυμβίβαστο με το λειτούργημά τους, τουλάχιστον στις ανώτερες καθηγητικές βαθμίδες, ή/και 
  
• την εμπλοκή τους σε ερευνητικά προγράμματα για την απόληψη πρόσθετων αποδοχών, οι οποίες πολλές φορές υπερβαίνουν ή είναι πολλαπλάσιες των γλίσχρων πανεπιστημιακών μισθών. Τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών υπήρξε η ελάττωση της ενασχολήσεως των διδασκόντων με τα κυρίως έργα τους ή/και η μείωση της αποδοτικότητάς τους. 
  

Ετσι δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο «του βολέματος και της παρέας» (Το Βήμα της Κυριακής, 1.7.1997, σ. Α 26) των κομματικών φυτωρίων, των άβουλων οργάνων, των ανήμπορων πρυτανικών αρχών... 

Συνεπώς, ασφαλώς είναι συνυπαίτια η πανεπιστημιακή κοινότητα, διότι ανέχθηκε και ανέχεται τη φαύλη αυτή κατάσταση. Δυστυχώς, όμως, οι μηχανισμοί είναι τόσο ισχυροί, τόσο καλά οργανωμένοι, ώστε τεχνηέντως απομονώνονται και πρακτικώς εξουδετερώνονται όσοι θελήσουν να αντιδράσουν. 

Γι΄ αυτό δεν είναι πλέον η ώρα των λόγων. Δεν είναι πλέον η ώρα των επιτροπών. Δεν είναι, σε κάθε περίπτωση, η ώρα της εξαρχής συζητήσεως των ίδιων θεμάτων. 

Είναι η ώρα των πολιτικών αποφάσεων. Κοινός νους, σύνεση και διακομματική συναίνεση χρειάζεται. 

Ο τρώσας και ιάσεται. 

Ο κ. Ιωάννης Μ. Κονιδάρης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τέλος πλέον οι διαλέξεις στα αμφιθέατρα του ΜΙΤ

Από The New York Times μέσω της εφημερίδας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Από καταβολής κόσμου, οι διαλέξεις για τους πρωτοετείς φοιτητές Φυσικής στο Τεχνολογικό Ιδρυμα της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) παραδίδονταν σε τεράστιο αμφιθέατρο χωρίς παράθυρα, το 26-100. Ομως τώρα, καθώς οι φυσικοί σε όλη τη χώρα πιέζουν τα πανεπιστήμια να κάνουν καλύτερη δουλειά στη διδασκαλία των επιστημών, το ΜΙΤ έκανε θεαματική στροφή. Το τμήμα Φυσικής αντικατέστησε τις μεγάλες εισαγωγικές διαλέξεις με μαθήματα σε μικρότερες αίθουσες στις οποίες υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για συνεργασία και αλληλεπίδραση. Επειτα από χρόνια πειραματισμών και συζητήσεων, το φθινόπωρο η αλλαγή παγιώθηκε.

Ηδη, η προσέλευση στα μαθήματα έχει αυξηθεί και τα ποσοστά των φοιτητών που κόβονται έχουν πέσει 50%. Το ΜΙΤ δεν είναι το μόνο. Και άλλα αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως το Rensselaer Polytechnic, το North Carolina State, το University of Maryland, το University of Colorado και το Harvard αλλάζουν μεθόδους διδασκαλίας. Ερευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι φοιτητές κατανοούν τις βασικές έννοιες πολύ καλύτερα και είναι πολύ περισσότερο σε θέση να τις εφαρμόσουν αν τις διδαχθούν με ένα σύστημα που να επικεντρώνεται στους φοιτητές και να προωθεί την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία.

«Οπως δεν μπορείς να γίνεις μαραθωνοδρόμος βλέποντας μαραθώνιο στην τηλεόραση, έτσι και στις επιστήμες δεν μπορείς απλά να βλέπεις κάποιον να κάνει διάλεξη», λέει ο Ερικ Μαζούρ, φυσικός στο Χάρβαρντ και πρωτοπόρος της νέας μεθόδου

«Το ανθρώπινο μυαλό συγκρατεί το πολύ επτά αντικείμενα ταυτόχρονα στη μνήμη εργασίας και επεξεργάζεται το πολύ τέσσερα απ αυτά», λέει ο Καρλ Βίμαν, νομπελίστας φυσικός που διευθύνει πρόγραμμα διδασκαλίας φυσικής στο University of British Columbia του Καναδά. «Ομως, ο αριθμός των καινούργιων πραγμάτων που πρέπει να επεξεργαστούν οι φοιτητές σε μία τυπική ωριαία διάλεξη είναι πολύ μεγαλύτερος. Γι’ αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ότι οι μαθητές συγκρατούν μόνο μικρό μέρος όσων τους διδάσκουμε με αυτό τον τρόπο».

Στο ΜΙΤ, τα εισαγωγικά μαθήματα στην κλασική μηχανική και τον ηλεκτρομαγνητισμό γίνονται σε αίθουσες υψηλής τεχνολογίας, στις οποίες 80 φοιτητές μοιράζονται σε 13 τραπέζια με κομπιούτερς. Αντί για μαυροπίνακες, οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με λευκούς πίνακες και οθόνες προβολής. Ο καθηγητής κυκλοφορεί στα τραπέζια με τους βοηθούς του, κάνει σύντομες περιγραφές των βασικών αρχών και παρακολουθεί τους φοιτητές να εργάζονται σε μικρές ομάδες.

Η αίθουσα βουίζει καθώς μαθητές και καθηγητές κάνουν πειράματα μαζί. «Επί σειρά ετών, θεωρείτο ότι η διδασκαλία είναι η ετοιμασία μιας πολύ καλής παράδοσης», είπε ο Πέτερ Ντουρμάσκιν, λέκτορας Φυσικής στο ΜΙΤ υπέρμαχος της νέας μεθόδου. Με τη νέα μέθοδο αυξάνεται και η προσέλευση των φοιτητών στα μαθήματα, αφού, η προσέλευση στα νέου τύπου μαθήματα συμβάλλει στην τελική βαθμολογία.

(Στην εικόνα η αίθουσα 100 στο κτίριο 26 του MIT)

Πρόβα Αποκάλυψης

Του Ηλια Χρυσοχοΐδη (ιστορικός και ερευνητής στο Στάνφορντ της Καλιφόρνιας)

Tέσσερα χρόνια πριν λάμβανα εθνικά συγχαρητήρια από Αμερικανό καθηγητή μου. Είχε μόλις επιστρέψει από την Ολυμπιακή Αθήνα ειλικρινά εντυπωσιασμένος. Σήμερα ζητά να μάθει πού βρίσκομαι. Εγκλωβίστηκα στην Ελλάδα; Μήπως απειλείται η ζωή μου; Του μήνυσα ότι για κάθε Οδυσσέα, Ελλάδα σημαίνει ταυτόχρονα αφετηρία και προορισμό. Ερχεται στιγμή που το γεωγραφικό στίγμα ακυρώνεται από το χόρδισμα της συνείδησης. Μπορεί ο μέγας Ατλαντικός να με ασφαλίζει από την ελληνική ποντικοπαγίδα, αλλά παράλληλα οξύνει τη διόραση και διευρύνει την αντίληψή μου για τα τεκταινόμενα στην πατρίδα. Τι βλέπει λοιπόν ένας Ελληνας της αλλοδαπής στην Πρόβα Αποκάλυψης των τελευταίων εβδομάδων;

Βλέπει ασφαλώς ένα Καιάδα χαμένων ευκαιριών. Τον γεωγραφικό και ιστορικό κόμβο Δύσης και Ανατολής να μαραζώνει από την εσωστρέφεια, τον διχασμό, και την «αλλοφοβία». Το δε καταραμένο πηγάδι του κράτους να μη λέει ποτέ να γεμίσει ό,τι κι αν του ρίξεις, από το Σχέδιο Μάρσαλ μέχρι τα Κοινοτικά Προγράμματα. Βλέπει επίσης ένα λαό που ποτέ του δεν αποδέχτηκε την κεντρική διοίκηση ως εθνική του υπόθεση κι ένα κράτος που σπάνια καταδέχτηκε να στηρίξει τις κοινωνικές ρίζες του. Πιο τραγικό ίσως απ’ όλα, βλέπει την αλυτρωτική ψυχοσύνθεση και τη βεβαρημένη ιστορική μνήμη του Ελληνα ως ιδεώδη συστατικά για κοινωνικές εκρήξεις.

Κατανοεί επίσης ότι η ιστορική αποτυχία των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να προστατεύσουν την περιουσία τους και, ειδικά, την αυτονομία τους από παραβατική συμπεριφορά προσφέρει θανατηφόρο βέλος στη φαρέτρα της ιδιωτικής παιδείας. Δημόσια εκπαίδευση σημαίνει πια «δεν ξέρω τι θα μου ξημερώσει».

Αντιλαμβάνεται ότι η ζωή ενός Ελληνα εφήβου - και όχι παιδιού όπως το ζητά ο ρητορικός αυνανισμός της επικαιρότητας αξίζει μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια. Τόσο κοστολογείται το οργιαστικό μνημόσυνο του τραγικά φονευθέντος δεκαπεντάχρονου. Τόσο κοστίζει όμως και η σωτηρία εκατομμυρίων παιδιών στον πλανήτη, που δεν θα φτάσουν ποτέ στην εφηβεία όντας ήδη καταδικασμένα σε θάνατο από πείνα και αρρώστια. Θρηνεί, τέλος, τον εξευτελισμό μιας νεολαίας που επικαλείται το μέλλον με πέτρες, βρισιές, βανδαλισμό και αυτοδικία. Ο ηλικιακός της ναρκισισμός και η αγελαία συμπεριφορά της προδίδουν μάλλον γήρανση. Ζητούν μέλλον αυτοί που ήδη το ξορκίζουν με την υπερκατανάλωση νικοτίνης και σκληρών ποτών (μην αναφέρουμε άλλες μορφές εθισμού). Διεκδικούν καλύτερα χρόνια εκείνοι που ήδη στερούν από τους σκεπτόμενους συνομηλίκους τους το δικαίωμα στη μόρφωση, στην αποφοίτηση, στη δημιουργία. Χειρότερο απ’ όλα, δεν έχουν ούτε μια φρέσκια πρόταση να καταθέσουν, έστω για μια σκιώδη κυβέρνηση νέων, ένα κίνημα με διάρκεια και στόχευση, πρωτοβουλίες για αυτοοργάνωση, κάτι, επιτέλους, που να υπερβαίνει τον ζαχαρώδη συναισθηματισμό και την εξέγερση της τεστοστερόνης.

Αποκάλυψαν βεβαίως τη γύμνια του κράτους, αλλά το μόνο νέο που επέδειξαν είναι η νεοελληνική τους ταυτότητα: βόλεμα στην τυφλή αντίδραση, θυσία της σκέψης στο θυμικό, καθολική απόρριψη των πάντων και αδιαφορία για τις συνέπειες των πράξεών τους. Η οργή είναι ισχυρός μοχλός για κοινωνική μεταρρύθμιση, αλλά δίχως σχέδιο, δημιουργική ένταση, και εκτελεστική συνέπεια τίποτα δεν πρόκειται ν’ αλλάξει.

Τι μέλλει γενέσθαι; Η αλλαγή προσώπων, ηγεσίας, κυβέρνησης είναι πια μονόδρομος στο χείλος του καταρράκτη. Κανείς βέβαια δεν περίμενε από τον Καραμανλή του 2004 να γίνει Τσώρτσιλ μαρσάροντας τις μηχανές του κράτους («Action this day» ισοδυναμεί με εξιτήριο από τη δημόσια διοίκηση). Σήμερα όμως δεν φαίνεται ούτε καν να κυβερνά, αφού τα γεγονότα καθημερινώς τον υποβιβάζουν σε πρωθυπουργό άνευ ουσίας και χαρτοφυλακίου. Το ΠΑΣΟΚ εγγυάται μεν αλλαγή προσώπων, αλλά ουδείς τολμά να προβλέψει την κυβερνητική του ρότα με καπετάνιο τον Γιώργο Παπανδρέου, εκτός κι αν ο ίδιος ευφυώς περιοριστεί στα του εξωτερικού εμπιστευόμενος τα φλεγόμενα εσωτερικά μέτωπα σε στιβαρό χέρι. Η ιστορική ευθύνη της Αριστεράς δεν είναι να παίζει τις κουμπάρες με την εξουσία αλλά να την παλαντζάρει μέσα από την καινοτομία. Παράλληλα με την προάσπιση των δικαιωμάτων των ασθενέστερων πολιτών οφείλει να προωθήσει εναλλακτικές μορφές αυτοοργάνωσης και κοινωνικής αλληλεγγύης.

Εξαιρετικά σημαντικός είναι ο ρόλος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Οι καιροί ζητούν να επικεντρωθεί στο κοινωφελές της έργο. Το άνοιγμα της καρδιάς στον πλησίον και η ανακούφιση του πάσχοντος συνανθρώπου αποτελούν την πεμπτουσία του Χριστιανισμού. Κάθε ναός πρέπει να γίνει εστία έμπρακτου ανθρωπισμού, πραγματική εκκλησία αγάπης και συναδέλφωσης. Κατώτερη των περιστάσεων (και θλιβερή απόγονος σπουδαίων Ελλήνων ευεργετών) αποδεικνύεται η οικονομική ελίτ της χώρας. Απληστη και εθνικά αδιάφορη προσδοκά να μείνει αλώβητη από την παρούσα κρίση (διαθέτει άλλωστε το «λάιφσταϊλ» ως αντιπυρική ζώνη στη λαϊκή ανάφλεξη). Ωστόσο ήταν και παραμένει στρατηγικό μέρος του προβλήματος, αφού τα υπερκέρδη της οφείλονται στις μονοπωλιακές συνθήκες που εδώ και γενεές διατηρεί για χάρη της η πολιτική ηγεσία του τόπου. Ως μέρος του προβλήματος, λοιπόν, θα πρέπει να γίνει και εταίρος στη λύση του. Οταν ένα τέταρτο του πληθυσμού βουλιάζει στην ανέχεια, η κοινωνική προσαρμογή του επιχειρηματικού κέρδους είναι επιβεβλημένη.

Συνοπτικά, τη στιγμή αυτή η Ελλάδα δεν έχει κανένα λόγο να ελπίζει για το μέλλον. Εχει κλούβια ηγεσία, διάτρητο κρατικό μηχανισμό, αλαζονικές ελίτ, αντιμετωπίζει λαϊκή αγανάκτηση με βαθύ κοινωνικό επίκεντρο, και φυσικά θερίζει διεθνή διασυρμό. Πρόκειται για σώμα με εξαρθρωμένα μέλη και αποδιοργανωμένη λειτουργία. Δεν βλέπω κανένα σημάδι στον ορίζοντα για την ανατροπή της φθίνουσας πορείας της. Είναι ευκολότερο να προσγειωθούν εξωγήινοι στην Ακρόπολη ή να επιστρέψει ο Χριστός παρά να υπάρξει εθνική συστράτευση για δίκαιη λύση στο πρόβλημά της. Ο μαγικός δεσμός της εμπιστοσύνης έχει χαθεί.

Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (06/01/09)